اثر مالچ گیاهی بر رشد علف های هرز و عملکرد کتان روغنی

به منظور بررسی اثر مالچ های گیاهی بر کنترل علف های هرز گیاه بزرک، دو پژوهش به صورت آزمایشگاهی و مزرعه ای انجام شد. آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 1390-1389 به اجرا در آمد. عامل اول دارای 5 سطح شامل: مصرف مالچ های گندم، آفتابگردان، سورگوم علوفه ای، عدم مصرف مالچ به همراه وجین دستی (شاهد 1) و عدم مصرف مالچ بدون وجین دستی (شاهد 2) بود. عامل دوم دارای 2 سطح شامل: زمان مصرف مالچ در پاییز و زمان مصرف مالچ هنگام کاشت بزرک در بهار بود. صفات اندازه گیری شده شامل: اندازه گیری دما و رطوبت خاک در مراحل سبز شدن، ساقه رفتن و گلدهی بزرک، تراکم علف های هرز غالب مزرعه در مراحل سبزشدن و ساقه رفتن بزرک، تراکم بوته بزرک در متر مربع، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بزرک (کیلوگرم در هکتار) بود. آزمایش آزمایشگاهی نیز به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. عامل اول شامل 4 تیمار مصرف عصاره های حاصل از بقایای گندم، آفتابگردان، سورگوم علوفه ای و نیز شاهد بدون عصاره (آب) و عامل دوم بذور علف های هرز سلمه تره، پیچک صحرایی، خردل وحشی و یک ژنوتیپ بزرک بود. نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین دمای خاک در مراحل سبز شدن و ساقه رفتن بزرک مربوط به تیمار مالچ آفتابگردان بهاره بود. همچنین تیمار وجین بهاره بیشترین دمای خاک را در مرحله گلدهی داشت. تیمارهای مالچ آفتابگردان بهاره و گندم بهاره بیشترین رطوبت خاک را در مراحل سبز شدن، ساقه رفتن و گلدهی بزرک به خود اختصاص دادند. تراکم علف های هرز در مراحل سبز شدن و ساقه رفتن بزرک، در تیمار های آزمایشی در سطح یک درصد تفاوت معنی داری داشت. کمترین تراکم علف های هرز در مراحل سبز شدن و ساقه رفتن بزرک مربوط به تیمارهای وجین علف های هرز (شاهد1) و مالچ گندم بود. تیمار مالچ گندم بهاره بیشترین تعداد بوته بزرک را در واحد سطح به خود اختصاص داد .بیشترین تعداد کپسول در بوته مربوط به تیمار عدم مصرف مالچ به همراه وجین بهاره بود. بیشترین تعداد دانه در کپسول مربوط به تیمارهای وجین علف های هرز و مالچ گندم بود. بیشترین وزن هزار دانه مربوط به تیمار وجین بود. عملکرد دانه بزرک تحت تیمارهای مختلف مالچ گیاهی تفاوت معنی داری در سطح یک درصد نشان داد، لیکن زمان مصرف مالچ و اثر متقابل زمان مصرف و نوع مالچ بر عملکرد دانه بی تاثیر بود. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمارهای وجین علف های هرز و مالچ گندم بود. در آزمایش آزمایشگاهی موثرترین عصاره بقایا در کاهش جوانه زنی بذور بزرک و علف های-هرز مربوط به بقایای آفتابگردان و حساس ترین علف هرز سلمه تره بود. خردل وحشی بیشترین درصد جوانه زنی را تحت تیمارهای اثر عصاره بقایای گندم و تیمار شاهد (آب) نشان داد. در تیمارهای عصاره ی بقایای گندم، آفتابگردان، سورگوم و شاهد (آب) بذور سلمه تره و بزرک به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کاهش درصد جوانه زنی را نسبت به درصد جوانه زنی بذر خردل وحشی به خود اختصاص دادند.